Veloma Rado, misaotra amin’ireo mamy sesehena navelanao ho an’ny Malagasy.
Ary mahafinaritra ahy – ho fanomezam-boninahitra anao – ny mampiranty ny bolongako anio amin’ity tononkalo natolotrao ho an’ny Célestin Andriamanantena rahalahinao ity, fony izy nankalaza ny faha-70 taonany.
Faly aho, ry zandry, ka ho tsiny ve
ny mitanisa fohy ny araben’ise ?
…Ny arabe iray dia lalam-pitsapana,
feno vatokely sy hady mangotana.
Vao sivy taona ise dia maty i Mamantsika,
fotoana kely monja ilay volana baliaka
dia lasa tsy nimpody. Ny fitiavan-dreny,
minitra dia nandalo; ny iray tam-po indreny
nandeha tsikelikely, namela antsika lahy
izay tendrony ankiroa matoa sy faralahy.
Tapaka ny tady, banga ny elanelana
nefa mba niriana ny vony ampy felana!…
…Fa nitohy ihany ny tsilo an-dalambe:
Fotoana maromaro no tsy salama ise;
nanao tampody fohy ny antsy fandidiana
ka niverimberina nitondra hakiviana.
Alin-tsy voaisa no nisehoan’izany,
na teto anivonay, na tany ampita tany.
Nivesatra ahiahy ny zanaka sy vady,
ny havana rehetra lalovan-dazon’ady.
Ho resy ihany va ‘ty loza izay misakana,
sa anio mihitsy no ho rendrika ny lakana?
…Fa nitohy ihany ny tsilo teny an-dalana,
naranitra ny antsy ka nahatratra akalana.
Ny fitiavan-janaka nataon’ise filamatra,
indraindray nikiky sady koa nandramatra
ny alina sy ny andro nandalo tamin’ise,
nitera-panahina sy ny teny toy ny hoe:
“Hanao ahoana re ny hoavin’ny taranako,
fa tiako, tena tiako ary mamiko ny zanako?”
…Fa mbola niha-maizina ny arabe nizorana,
ny lohalika osaosa vao mainka koa nangorana;
ny volo efa fotsy mba niandry taona zina
nolalovan’afo ka mainka niha-kina.
Tsy ela fa vao omaly, sombinaina efatra
no niara-maty teto. Alina mavesatra
ny alina rehetra fa lasa ny malala,
natelina ny sento ka mila ho vakivaky
ny loha adaladala!…
Ireny no antsoiko hoe arabe iray,
nisy fitsapana sy ady mahamay,
nodiavin-tongotra sy taolana mihanjaka,
ary nandrefesana ny hery sy ny tanjaka!…
…Fa misy ny arabe izay hafa noho izany,
mivoly voninkazo sy kalokalo mamy,
dia ny arabe sy soratra nitondran’ise
ny hetaheta maro nanindry ny mpandeha!
Mpamaky firy moa no sempotra sy toro,
mpamaky firy moa no sendra horohoro,
no rehefa mahavaky ny tonokalo mamy,
no tsy toy ny olona nandresy ny tomany,
ka nahazo hery sy sitrana tsy miody:
“DINITRA” sy “ZO” nanjary fanafody?
Ary raha nanjaka ny olom-panjanahana,
ka nanjavozavo ny tanjona hiantorahana,
ise no nitaiza sy nampahazo vahana,
nampianatra ny ankizy hiantso Fahafahana!…
Mihoatra noho izany ny araben’ny Hira
namonjen’ise ny fo voaviravira,
Nahatonga ny olona hiandrandra lanitra,
Hiantso sy hidera ny anaran’Andriamanitra!
Fa na aiza fiangonana, na aiza fivoriana,
Na tilikambo avo na tilikambo iva,
‘njao mamelovelo raha tonga ny hariva
Ny hiran’ise, mandona ny ati-fo,
Ka vetivety monja, miarina ny loha!
Arabe’ny hira, araben’ise,
Ka babo izay mandalo, babo izay mandre!…
…Tsy adino koa ny Làlanan’ny kabary,
Nanehoan’ise fa soa miharihary
Ny tenin-drazantsika. Teny manan-kasina,
Afa-mampikambana sy mampifankatia
Zatovo marobe, ka falifaly ery
Ireo izay mandre ny ohabolana, hainteny
Milaza ny fitia, manombo izay nekeny.
Moa tsy faly ery raha mifanena ise
Amin’ny zatovo ka ilazana hoe:
“Moa tadidinao, fa ianao ange no iray
Nitondra ny kabary tamin’ny andronay?…
…Fa ato an-tsaiko koa ny araben’ny kanto,
Ny araben’ny sary tsara sy milanto,
Fomba nanehoana ny tsy takatry ny penina,
Nanalana sarona ny nofy izay nafenina.
Hain’ise izany ka fomba tsy fahita
Nateraky ny karoka no tonga zava-bita.
Na tsihy nasiana sary, na hazo iray nodorana,
Na jiafotsy tsotra, na hoditra nohosorana.
Ireny no akora sy zary fiasana,
nasain’ise niteny ka tonga nigagàna.
Dia jejojejo ary ny rindrina miravaka,
Ny sary vitan-dRado tamim-pomba miavaka…
…Fa anampiako izany ny araben’ny hehy,
Ny vazivazy maro nanondraka tarehy.
hain’ise manokana ny nampiasa izany,
Na andro maha-ory na andron’ny tomany.
Vazivazy ireny nefa nanafana
Ny tokantranontsika,
Ny taranantsika,
Ny sakaizantsika.
Fa na ny tolona aza ho an’ny firenena,
Ny vazivazy ihany no fomba nanefena,
Nanefen’ise ireo ratsy tarigetra,
Hanaiky tsongotsongo sy hanova toetra!…
3 oktobra 1993 – Amboditsiry
Andriamanantena Célestin
